فراموشی یکی از آن مشکلاتی است که ممکن است به‌آرامی و بی‌سر‌و‌صدا وارد زندگی شود. گاهی فقط کلیدمان را جا می‌گذاریم، اما گاهی حتی نام فرزندمان را فراموش می‌کنیم. بسیاری از افراد وقتی متوجه تغییر در حافظه خود یا اطرافیانشان می‌شوند، اولین سوالی که در ذهن‌شان شکل می‌گیرد این است: برای فراموشی به چه دکتری مراجعه کنیم؟ این سوال، ساده به نظر می‌رسد، اما پاسخ آن می‌تواند سرنوشت یک روند درمانی را تغییر دهد.
فراموشی چه زمانی نگران‌کننده است؟
همه‌ی ما گاهی فراموش می‌کنیم. اما فراموشی‌ای که زندگی روزمره را مختل کند، نشانه‌ی چیزی فراتر از خستگی یا مشغله ذهنی است. اگر کسی مکرراً سوالات تکراری می‌پرسد، قرارها را فراموش می‌کند، وسایلش را جا می‌گذارد یا حتی مسیر خانه‌اش را گم می‌کند، باید جدی گرفت.
تغییرات حافظه ممکن است نشانه‌ای از زوال عقل، آلزایمر، افسردگی، یا حتی اختلالات مغزی ناشی از ضربه باشد. تشخیص زودهنگام در این موارد، می‌تواند روند بیماری را کند کرده یا حتی متوقف کند. اما پیش‌نیاز این مسیر، انتخاب پزشک مناسب است.
چه تخصص‌هایی با فراموشی سروکار دارند؟
شاید تعجب‌آور باشد، اما پاسخ به سوال «برای فراموشی به چه دکتری مراجعه کنیم» فقط یک تخصص خاص را شامل نمی‌شود. چندین متخصص مختلف بسته به نوع فراموشی و علت آن می‌توانند نقش داشته باشند. انتخاب صحیح این تخصص، به شدت در تشخیص درست و درمان مؤثر نقش دارد.
پزشک مغز و اعصاب (نورولوژیست)
اولین پزشکی که باید به آن فکر کنیم، متخصص مغز و اعصاب است. اگر فراموشی با علائم دیگری مثل سردرد، سرگیجه، اختلال در تمرکز یا تشنج همراه باشد، نورولوژیست بهترین نقطه شروع است.
این پزشک با استفاده از تست‌های شناختی و تصویربرداری (مانند MRI یا CT Scan) بررسی می‌کند که آیا اختلالی در ساختار مغز وجود دارد یا نه. نورولوژیست می‌تواند بیماری‌هایی مثل آلزایمر، سکته مغزی، پارکینسون یا تومور مغزی را تشخیص دهد که همگی می‌توانند با فراموشی همراه باشند.
روانپزشک؛ وقتی ریشه مشکل ذهن است
در برخی موارد، فراموشی بیشتر از آن‌که جسمی باشد، ریشه در روان دارد. افسردگی، اضطراب شدید یا استرس مزمن می‌توانند تمرکز را از بین ببرند و حافظه را دچار اختلال کنند. در این شرایط، ممکن است فرد احساس کند دچار «فراموشی» شده، در حالی‌که مغزش سالم است.
در پاسخ به این بخش از سوال «برای فراموشی به چه دکتری مراجعه کنیم»، باید گفت: اگر احساس می‌کنید خلق‌و‌خو، انرژی یا انگیزه‌تان تغییر کرده و فراموشی همزمان با این موارد ایجاد شده، بهتر است به روانپزشک مراجعه کنید. روانپزشک با بررسی وضعیت روحی و تجویز دارو یا روان‌درمانی می‌تواند به بهبود حافظه کمک کند.
روانشناس متخصص حافظه
در کنار روانپزشک، نقش روانشناس شناختی یا نوروسایکولوژیست هم مهم است. این متخصصان با تست‌های دقیق حافظه، تمرکز، و سایر عملکردهای شناختی می‌توانند نقشه‌ای از وضعیت ذهنی فرد تهیه کنند.
روانشناسان متخصص حافظه معمولاً در مراکز درمانی پیشرفته یا کلینیک‌های مغز و اعصاب همکاری می‌کنند و می‌توانند تشخیص اولیه بیماری‌هایی مثل زوال عقل را تسهیل کنند. آن‌ها در درمان اختلالات شناختی با روش‌های غیردارویی نیز بسیار مؤثر هستند.
متخصص طب سالمندی؛ اگر بیمار بالای ۶۰ سال است
فراموشی در سالمندان همیشه نشانه‌ی آلزایمر نیست. کمبود ویتامین B12، مشکلات تیروئید، یا حتی تداخل دارویی هم می‌توانند باعث اختلال حافظه شوند. در این موارد، متخصص طب سالمندی (یا پزشک داخلی آشنا با سالمندان) می‌تواند با دید وسیع‌تری به موضوع نگاه کند.
این پزشک معمولاً وضعیت جسمانی کامل سالمند را ارزیابی می‌کند، داروها را بررسی کرده و در صورت نیاز، به متخصصان دیگر ارجاع می‌دهد.
نقش پزشک عمومی یا پزشک خانواده
در ابتدای مسیر، اگر نمی‌دانید دقیقاً به چه کسی مراجعه کنید، پزشک عمومی یا پزشک خانواده می‌تواند نقطه‌ی شروع خوبی باشد. او پس از گرفتن شرح حال و انجام بررسی‌های اولیه، شما را به متخصص مناسب ارجاع می‌دهد.
به‌خصوص در شهرهای کوچک‌تر که دسترسی به پزشکان فوق تخصص دشوارتر است، پزشک خانواده می‌تواند نقش کلیدی در غربالگری اولیه ایفا کند.
مسیر تشخیص چطور طی می‌شود؟
پس از مراجعه به پزشک، روند ارزیابی معمولاً با گرفتن شرح حال دقیق شروع می‌شود. این شامل بررسی زمان شروع فراموشی، شدت آن، ارتباط آن با موقعیت‌های خاص یا داروها و سوابق خانوادگی است.
در ادامه ممکن است آزمایش خون برای بررسی تیروئید، کم‌خونی یا سطح ویتامین‌ها درخواست شود. همچنین اسکن‌های مغزی و تست‌های حافظه برای شناسایی نوع اختلال انجام می‌شود.
در مجموع، تشخیص دقیق مستلزم صبر، پیگیری و همکاری بین پزشکان مختلف است.
خود درمانی، اشتباه رایج اما خطرناک
متأسفانه بسیاری از افراد بدون مراجعه به پزشک، خودسرانه از مکمل‌ها یا داروهای به‌اصطلاح تقویت حافظه استفاده می‌کنند. برخی هم توصیه‌های فضای مجازی را جدی می‌گیرند. اما فراموشی علتی دارد، و بدون دانستن علت، هیچ درمانی مؤثر نخواهد بود. به‌علاوه، مصرف اشتباه دارو می‌تواند وضعیت را بدتر کند.
چه زمانی مراجعه فوری لازم است؟
اگر فراموشی ناگهانی ایجاد شده، با علائم دیگری مثل سردرد شدید، تاری دید، لکنت زبان یا ضعف عضلانی همراه است، مراجعه به اورژانس ضروری است. این موارد می‌توانند نشانه سکته مغزی یا آسیب شدید مغزی باشند.
در مورد سالمندان نیز، اگر فرد ناگهان دچار سردرگمی شدید شد یا رفتار غیرطبیعی نشان داد، باید جدی گرفت. تأخیر در تشخیص در این موارد می‌تواند برگشت‌ناپذیر باشد.
جمع‌بندی: برای فراموشی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
پاسخ به سوال «برای فراموشی به چه دکتری مراجعه کنیم» بستگی به شرایط خاص هر فرد دارد. اما اگر بخواهیم خلاصه کنیم:
اگر فراموشی با علائم عصبی همراه است ➤ به نورولوژیست مراجعه کنید.
اگر زمینه‌ی روحی-روانی وجود دارد ➤ به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید.
اگر سن بالا دارید ➤ بررسی توسط متخصص طب سالمندی مفید است.
اگر مطمئن نیستید از کجا شروع کنید ➤ پزشک عمومی بهترین گزینه‌ی آغاز است.
فراموشی ممکن است موقتی، درمان‌پذیر یا هشداردهنده باشد. با بی‌توجهی به آن، ممکن است فرصتی طلایی برای درمان از دست برود. پس اگر حس می‌کنید چیزی در ذهن‌تان «مثل قبل» نیست، امروز وقتشه که جدی بگیریدش نه فردا.
مطالب مرتبط:
نظر شما