اختلال استرس پس از سانحه یا ptsd تا مدت‌ها قبل، واژه‌ای ناآشنا برای مردم عامه بود، اما بعد از شیوع بحران کرونا، بسیار رایج‌تر شد. احتمالا تاکنون نام این اختلال را شنیده‌اید. این اختلال معمولا بعد از بروز حوادث و بحران‌ها در بسیاری از مردم ظاهر می‌شود. اختلالی که می‌تواند، زندگی افراد را مختل و لحظات را به دهانشان زهر کند. در این مقاله قرار است شما را با این اختلال آشنا کنیم و بهترین روش‌های درمان اختلال استرس پس از سانحه را شرح دهیم. پس با ما همراه باشید.

اختلال استرس پس از سانحه چیست؟

اختلال استرس پس از سانحه، اختلالی است که بعد از یک حادثه‌ی استرس‌آور برای فرد ایجاد می‌شود. این اختلال معمولا آنقدر علائم سنگین و طاقت‌فرسایی دارد که زندگی فرد را مختل می‌کند. افراد مبتلا معمولا، احساس می‌کنند که دوباره درحال تجربه‌ی اتفاق وحشتناک قبلی هستند و گاهی مرز واقعیت و خیال را تشخیص نمی‌دهند!

این افراد سعی می‌کنند برای رهایی از این تجربیات وحشتناک، اصلا در موقعیت‌هایی که می‌تواند آنها را به یاد حادثه‌ی استرس‌زای قبلی بیندازد، قرار نگیرند و فرار کنند.

علائم اختلال چیست؟

طبق دفترچه‌ی راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی، که از سوی انجمن روانپزشکان آمریکا منتشر می‌شود، برای این بیماری علائمی معرفی شده است. این علائم عبارتند از:

• مواجه شدن بیمار با یک حادثه‌ی آسیب‌زا مثل: (تجاوز جنسی، مرگ یا تهدید به مرگ، جراحت)
• تجربه‌ی حداقل یکی از این موارد مزاحم: (تداعی خاطرات ناراحت‌کننده، کابوس درمورد حادثه‌ی استرس‌زا، تجربه‌ی آشفتگی جسمانی، هنگام روبه‌رو شدن با شرایط شبیه به موقعیت استرس‌زا و…)
• اجتناب فرد از رویارویی با محرک‌هایی که او را یاد حادثه استرس‌زا بیندازد.
• برانگیختگی و واکنش‌پذیری بیمار: (گوش‌به‌زنگ شدن، اختلال در خواب، خشم افراطی و…)
• منفی شدن خلق و شناخت‌های فرد: (تجربه‌ی مکرر هیجانات منفی و…)

درمان اختلال استرس پس‌ از سانحه

اولین درمان اختلال استرس پس از سانحه، مواجهه‌درمانی

یکی از درمان‌های خیلی مهمی که برای درمان اختلال استرس پس از سانحه مطرح می‌شود، مواجهه‌درمانی است. این درمان بر پایه‌ی مکتب رفتاردرمانی قرار دارد. در این درمان، هدف این است که مشکل فرار بیمار از موقعیت‌های شبیه به موقعیت استرس‌زای قبلی را حل کنیم. همچنین، سعی کنیم که این باور بی‌اساس بیمار که مدعی است طاقت رویارویی با موقعیت استرس‌زا را ندارد، در هم بشکنیم.

برای این درمان اختلال استرس پس از سانحه، پله به پله، بیمار را با موقعیت‌های استرس‌زا یا محرک‌هایی که می‌تواند او را به یاد موقعیت ترسناک بیندازد، روبه‌رو می‌کنیم. به مرور زمان، ترس و واکنش شدید بیمار به این موقعیت‌ها خاموش می‌شود. البته، از آنجایی که ممکن است بیمار در ابتدا نتواند با شرایط استرس‌آور مواجه شود، می‌توان از تجسم موقعیت استرس‌آور شروع کرد و در ادامه، او را در شرایط واقعی قرار داد. راه دیگر آن است که از بیمار بخواهیم، خاطرات مربوط به حادثه‌ی ترسناک را بنویسد یا حتی از عینک‌های واقعیت مجازی استفاده کنیم.

دومین درمان، حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش دوباره یا EMDR

درمان EMDR، یکی از بحث‌برانگیزترین متدهای درمان‌ اختلال استرس پس از سانحه است که اثربخشی زیادی را از خود نشان داده است. بسیاری از مدعیان درمان، معتقدند که این درمان متد جدیدی نیست و در واقع، نوعی مواجهه‌درمانی محسوب می‌شود. با این حال، بسیاری از صاحب‌نظران، این درمان را درمان طلایی ptsd به حساب می‌آورند.

در این روش درمانی، از بیمار می‌خواهند که روی یک تصویر ذهنی یا یک خاطره‌ی مربوط به رویداد استرس‌زا متمرکز شود. سپس همزمان انگشت درمانگر را که جلوی چشم او جلو و عقب می‌رود، با نگاه تعقیب کند. این کار انقدر ادامه می‌یابد تا بیمار اعلام کند که از استرسش نسبت به آن تصویر ذهنی یا خاطره، بسیار کاسته شده است. در ادامه، درمانگر از بیمار می‌خواهد تا آن خاطره را به صورت مثبت بازسازی کند، یعنی در رابطه با آن تصویر ذهنی یا خاطره، افکار مثبتی به وجود آورد. مثلا: (من از این صحنه نمی‌ترسم!)

سومین درمان اختلال استرس پس از سانحه، درمان شناختی رفتاری(CBT)

درمان شناختی رفتاری، اختلال استرس پس از سانحه را یک پدیده چند عاملی در نظر می‌گیرد. این مکتب درمانی معتقد است که بیمارانptsd ، به دلیل سوءتعبیر از واقعیت و اتفاقات، اکثر موقعیت‌ها را علی‌رغم بی‌خطر بودن، استرس‌زا تعبیر می‌کنند. در نتیجه سعی می‌کنند که از آنها فرار کنند. این درمان سعی می‌کند که به افراد بفهماند که رفتار آنها چگونه تحت تاثیر این باورهای غلط قرار گرفته است. آنها با اصلاح این باورهای اشتباه در افراد، کمک می‌کنند تا علائم این بیماری فروکش کند!

چهارمین درمان اختلال استرس پس از سانحه، دارودرمانی

یکی از نکات خیلی مهم و حیاتی در رابطه با درمان اختلال استرس پس از سانحه، مراجعه به روانپزشک و دریافت داروی مناسب است. از آنجایی که این اختلال، رنج زیادی را برای بیمار ایجاد می‌کند، دارودرمانی مناسب می‌تواند باعث بهبود اوضاع بیمار شود. همچنین، شواهدِ مطالعات پیگیری بیماران درمان شده، نشان می‌دهد که درمان‌هایی که همراه با دارودرمانی بوده‌اند، نتایج بهتر و پایدارتری داشته‌اند!

پس اگر از اختلال استرس پس از سانحه رنج می‌برید، مراجعه به روانپزشک را در اولویت خود قرار دهید تا داروی متناسب با شرایط شما تجویز شود.

بیشتر بخوانید: آپنه خواب چیست؟